بسم الله الرّحمن الرّحیم

(فَأَنْزَلَ اللّهُ سَکِینَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ).«خداوند حالت سکینه و آرامش را بر رسول خود و مؤمنان نازل فرمود»

این آرامش، که مولود ایمان و اعتقاد به خداوند، و اعتماد بر لطف او بود، آنها را به خونسردى و تسلط بر نفس، دعوت کرد، و آتش خشمشان را فرو نشاند، تا آنجا که براى حفظ اهداف بزرگ خود، حاضر شدند «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم» را، که رمز اسلام در شروع کارها بود، بردارند، و به جاى آن «بِسْمِکَ اللّهُمَّ» که از یادگارهاى دوران گذشته عرب بود، در آغاز «صلح نامه حدیبیه» بنگارند، و حتى لقب «رسول اللّه» را از کنار نام گرامى محمّد(صلى الله علیه وآله) حذف کنند.

و حاضر شدند، بر خلاف عشق و علاقه سوزانى که به زیارت خانه خدا و مراسم عمره داشتند، از همان «حدیبیه» به سوى «مدینه» باز گردند، شترهاى خود را بر خلاف سنت حج و عمره در همانجا قربانى کنند، و بدون انجام مناسک از احرام به درآیند.

آرى، حاضر شدند دندان بر جگر بگذارند، و در برابر همه این ناملایمات صبر و شکیبائى به خرج دهند، در صورتى که اگر «حمیت جاهلیت» بر آنها حاکم بود، هر یک از اینها کافى بود که آتش جنگ را در آن سرزمین شعلهور سازد.

(وَ أَلْزَمَهُمْ کَلِمَةَ التَّقْوى وَ کانُوا أَحَقَّ بِها وَ أَهْلَها).«خداوند آنها را به کلمه تقوا ملزم ساخت، و آنها از هر کس سزاوارتر و شایسته تر و اهل و محل آن بودند»

مراد از «کلمه تقوا»، دستور و فرمانى است که خداوند در این زمینه، به مؤمنان داده بود.

ولى مناسب، همان «روحیه تقوا» است که جنبه «تکوینى» دارد، و زائیده ایمان و سکینه و التزام قلبى، به دستورات خداوند است.

مسلمانان در آن لحظات حساس، گرفتار خشم و عصبانیت و تعصب و نخوت نشدند، و سرنوشت درخشانى را که خداوند در ماجراى «حدیبیه» براى آنها رقم زده بود، با آتش خشم و جهل نسوزاندند.

زیرا مى گوید: «مسلمانان از همه سزاوارتر به تقوا بودند و اهل و محل آن».

از مسلمانان موحدى که سالیان دراز در مکتب قرآن پرورش یافته بودند،  خلق و خوى جاهلى غیر منتظره بود. آنچه از آنها انتظار مى رفت، همان سکینه و وقار و تقوا بود که در «حدیبیه» به نمایش گذاردند، هر چند نزدیک بود بعضى از تندخویان ناشکیبا، که شاید رسوباتى از گذشته را با خود داشتند این سد نیرومند را بشکنند، و جنجالى بر پا کنند، اما سکینه و وقار پیامبر(صلى الله علیه وآله) همچون آبى بر این آتش ریخته شد و خاموش گشت.

 «و خداوند به هر چیزى عالم و آگاه بوده و هست» (وَ کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْء عَلِیماً).

او هم نیات و هم پاکدلى مؤمنان راستین را می داند، در اینجا سکینه و تقوا نازل مى کند،  خداوند هر قوم و ملتى را به مقدار شایستگى هایشان مشمول لطف و رحمت خود مى سازد